Qovurma palov (Farg’onacha palov):
Asosan qo’y go’shti bilan va qo’y yog’ida qovurib tayyorlangani sababli
bu palov g’oyat issiqlik taom hisoblanadi. Uni sovuqlik ovqatga aylantirish
uchun, ayniqsa yoz faslida va issiqmijoz kishilar to’planganda paxta yog’i va
mol go’shti solib tayyorlanadigan varianti ham bor.
Qo’y yog’ini kubik (1x1x1 sm) shaklida yoki bodomday-bodomday qilib
to’g’raysiz. Go’shtni esa xuddi kabobga to’g’raganday, bosh barmoqning birinchi
bo’g’ini kattaligida kesasiz. Asosan qobirg’a va son go’shtlari tanlab olinadi.
Qobirg’a suyaklari 4 sm kattalikda, ilikli suyak esa 10 sm dan oshmaydigan
qilib chopiladi. Ushbu palov uchun oq — «tuxum» piyoz va «mushak» yoki «sariq
mirzoyi» navli sabzilar tanlanadi. Piyozni halqa-halqa qilib, sabzini
gugurtning cho’pi kattaligida, somoncha shaklida to’g’rash kerak.
Qozonni quruq qizdirgandan so’ng dumba yog’ni solasiz va o’rtacha olov
berib eritib, jizzasini olasiz, so’ng sustroq olovda to oq tutun chiqquncha
yorni dog’laysiz. Yaxshi dog’ bo’lganini bilish uchun yoqqa yirik tuz
tashlasangiz, tasir-tusur otiladi, shundan so’ng bir bosh archilgan piyoz yoki
barmoqdek yaydoq qovurg’a suyak tashlab qizartirib so’ng olib tashlash kerak.
Ayniqsa palovni paxta yog’ida tayyorlaganda bu metodning ahamiyati katta:
o’simlik yog’idagi gassipol deb ataluvchi zaharli moddani kuchini qirqib
degassipolga aylantirishda piyoz va suyak tozalovchi modda vazifasini o’taydi.
Yog’ yaxshi chuchib, dog’ bo’lganda piyozni tashlaysiz, kavlab-kavlab,
qizarguncha jazlaysiz. Piyoz shig’il bo’lib qizarganda go’shtni tashlang, buni
ham kavlab sirti qobiq olganida, sabzini solib mo’rtligi yo’qolguncha
qovurasiz. So’ngra suv quyib, sust olovda mildiratib qaynatasiz, tuz va
ziravorlar ham suv quygandan so’ng solinadi. Palovning lazzatli chiqishi
uzoqroq qaynashiga bog’liq.
1 soatcha mildirab qaynasa, masallig’i, ziravorlardagi moddalar erib
yaxshi sintez bo’ladi. Bir yoqdan qaynashi bilan bir yoqdan guruch solish
natijasida palov chaynami belazzat bo’lib qoladi.
Palov zirvagi me`yoriga yetib qaynaguncha, guruchni tozalab, yaxshilab
yuvasiz. Guruch asosan 3 marta yuviladi, albatta upasi kam guruch bo’lsa buncha
yuvish kifoya. Upasi ko’proq guruchni 4 — 5 marotaba erinmay yuvish zarur,
shunda palov sochiluvchan, dona-dona bo’lib pishadi.
Yuvilib, suvi yaxshilab sirqitilgan guruchni zirvak yuziga bir qatlam
qilib solasiz. Uchoqdan chug’ni tortib olib, kuchli alanga berasiz va darhol
guruchga suv quyasiz. Palov tayyorlayotganda suv quyish juda mas`uliyatli
ishdirki, bu, guruchning qancha suv ko’tarishini bilishni talab etadi va
palovpazning tajribasiga ham bog’liq bo’ladi. Shu sababli suv normasini aniq
aytish qiyin, buni har bir pazanda qozon ustida uzi hal qiladi. Harholda
quyilgan suv guruch yuzasidan kursatkich barmoqning birinchi bo’g’ini
darajasida, ya`ni 1 — 1,5 sm bo’lsin.
Alanga kuchayganda palovning bir tekis qaynashiga erishmoq muhimdir.
Qozonning bir tomoni qaynab, bir tomoni qaynamasa osh tirik bo’lib qoladi. O’rtasi qaynamasa
tuzi kamligidan dalolat. Palovga tuz ikki marta solinadi: zirvagiga va guruch
suvni tortmasdan turib. Qozon bir tekis qaynaganda tatib ko’rib, tuzini
rostlaysiz va suvini to’la tortganda damlaysiz. Suvi tortilganini bilmoq uchun
guruch yuzasiga kapgirning teskarisi bilan urib kursangiz «gup-gup» ovoz
beradi, agar «shilp-shilp» qilsa, demak suvi hali tortil-magan va alangani
kuchaytirish kerak. Damlashdan oldin guruchni qozonning o’rtasiga gumbaz qilib
to’plab, maxsus damcho’p yoki yog’och qoshiqning sopi bilan suqib chiqsangiz,
teshikchalar hosil bo’lib, suvi qozon tubiga ketib, bugi tepaga ko’tariladi.
So’ng damtovoqni yopasiz va uchoqdan chug’ni tortib olasiz. Gazda pishirayotgan
bo’lsangiz shamdek qilib pastlab qo’yasiz. Gaz komforkalaridan birini palov
pishirishga maxsus moslab olish zarur. Buning uchun gaz chiqadigan
teshikchasiga bigiz tiqib kattaroq ochiladi, shunda alanga varillab yonadigan
bo’ladi va palovning qaynashi osonlashadi. Damlash muddati 25 — 30 minut.
Damtovoqni ochgach, palovni kavlab yaxshilab aralashtirasiz. Shunda go’shtlari
va sabzisi guruchga bir tekisda qorishadi. Guruch bir-biriga «mushtlashib»
qolgan bo’lsa kapgir bilan ajratib yuborasiz. Palovni katta laganga gumbaz
qilib suzasiz, ustiga go’shtlarini joylaysiz va dasturxonga salat bilan birga
keltirasiz. Salat yoz va kuz fasllarida «shakarob», «achchiq-chuchuk», qishda
kertilgan turp, bahorda esa rediskadan iborat bo’ladi.
Masalliq: 1 kg guruch, 1 kg qo’y go’shti, 250 gr qo’y
yogi, 4—5 bosh piyoz, 500 gr sabzi, 1 choy qoshig’ida zira, shuncha zirk va
shuncha tuyilgan qizil garmdori, tuz esa ta`bga ko’ra solinadi.
|